|
|
|
|
|
|
Cephede Koşullar (yeni)
|
|
|
|
«
|
|
|
|
| |
|
• Askerlerin Sosyal İhtiyaçlarının Temini
| |
|
Paylas
|
Hilâl-i Ahmer Çayhaneleri
Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, cephe gerisinde hastanelerin tesisi, doktor, sıhhî malzeme ve yaralıların gemiler ile nakli gibi birçok hizmetin yanında özellikle açtığı çayhaneler ile binlerce askerin çay ihtiyacını karşılayarak, asker menfeatine büyük bir hizmet yapmıştır. Cemiyet, sadece çayhanelerin tesisi ile de yetinmemiş, birçok çayhanenin hemen yanı başında askerlerin dinleneceği misafirhaneler de açmıştı.
Bu çayhanelerin en önemlileri, Sirkeci ve Haydarpaşa’da açılmıştır. Buralarda, cepheye nakli yapılan askerler ile cepheden getirilen yaralılara çayla birlikte, ekmek, süt, ayran, yoğurt, sigara gibi temel ihtiyaç maddeleri dağıtılmıştır. Sirkeci’deki Çayhane, gelen vapurların iskeleye yanaştıktan sonra yaralılara hastanelere nakil öncesi ikramda bulunarak hem bedenen hem de ruhen istirahatlarını sağlamıştır. Bununla da yetinmeyen çayhane memurları, çoğu zaman kendi vazifelerini bitirdikten sonra istasyondaki Sevk ve Mecrûhîn Komisyonu’na da yardım ederek komisyonun işlerini daha kolayca yapmasını sağlamıştır .
Cemiyet, Haydarpaşa Çayhanesi’nin yanında 100-150 yataklık bir misafirhane açmıştır. Alçılan bu misafirhanelerde , yoğunluğun fazla olduğu günlerde günlük 400 kişinin barındırıldığı olmuştur .
Cephe gerisinde yaralıların karşılanması ve hastanelere nakilleri sırasında büyük hizmeti görülen bu müesseselerin birer benzeri de cephede kurulmuştu. Sirkeci Çayhanesi memuru Kenan Bey’in idaresinde cepheye sevk edilen ve cepheden herhangi bir sebeple geriye gönderilecek askerlere hizmet vermek amacıyla Akbaş ve Lapseki’de birer çayhane açılmıştır. Zamanla ordu teşkilâtının genişlemesi, yaralı ve hastaların sevkıyâtının denizaltı tehlikesi nedeniyle kara yolu ile de yapılmaya başlanması üzerine cepheye asker nakli güzergâhında bulunan Ilgardere ve Değirmenburnu’nda da çayhaneler açılmıştır. Buralarda da çayın yanında ekmek gibi gıda maddelerinin dağıtımı yapılmıştır .
Ayrıca cephedeki, harp ve seyyar hastanelerin sedye, yatak, çarşaf, ilaç gibi temel ihtiyaçlarının bir kısmı da bu çayhaneler aracılığı ile sağlanmıştır . Özellikle siperlerdeki askerlerin ihtiyaçlarını temin etmek için ihtiyaç duyulduğunda “seyyar çayhaneler” de hazırlanmış, Soğanlıdere, Arıburnu, Anafartalar’a kadar gidilerek, ateş hattında ağır yaralılara çay ikramında bulunulmuştur .
Hilâl-i Ahmer Cemiyeti sadece cephe ve gerisinde değil, yaralıların naklinin yapıldığı Şirket-i Hayriye vapurlarında da çay hizmeti vermiştir. Gülnihal ve Şirket-i Hayriye’nin 60, 61, 63, 70 numaralı vapurlarında açılan çayhanelerde toplam 137.495 fincan çay dağıtılmıştır . Alman Kızılhaç’ı emrine verilen Reşit Paşa Vapuru’nda da çay hizmetini Hilâl-i Ahmer Cemiyeti yürütmüştür .
Bu çayhaneler, ilk açıldığı günden itibaren büyük bir hizmet görmüş, yaralıları en güzel şekilde karşılamış, soğuk kış günlerinde sıcak çay ikram ederek herkesin takdirini kazanmıştır. Bu durum Hanımlar Şubesi’nin çıkardığı takvimlerde “… Teşyî-i istikbâl i’zâz-u ikram eylediği kış günleri, sıcak çayın hüsn ü tesiri her taraftan lisân-ı takdir ile bildirildi. Ve Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’ne bu hizmetinden dolayı beyân-ı teşekkürât edildi.” şeklinde ifade edilmektedir Bu çayhanelerde 1915 yılı boyunca dağıtılan çay miktarı toplam 1.248.965 adet fincan çay olmuştur. Bu çayhanelerden en fazla hizmeti 961.296 adet fincan ile Akbaş Değirmendere ve Ilgardere’de açılan çayhaneler vermiştir. Bunu 150.004 adet fincan ile Sirkeci Çayhanesi izlemiştir. Bütün bu rakamlara Sirkeci Çayhanesi’nin kapandığı tarihe kadarki faaliyetleri ve cemiyetin hasta nakil gemilerindeki dağıttığı çay da eklenince toplam miktar 1.400.328 adet fincana ulaşmaktadır. Cemiyet bu faaliyetlerini sürdürürken 700 kilo çay, 21.005 kilo da şeker kullanmıştır .
Bu çayhaneler askerin cephedeki motivasyonunu artırmıştır. Kendisine yapılan bu hizmeti gören asker tabiî olarak arkasında milletin gücünü hissetmiş, bu da savaştaki performansını artırmıştır.
Kaynaklar
Münim Mustafa, s. 52; Mühlman, s. 112; Özkök, s. 4; Sunata, s. 133-134.
Çanakkale Harekâtı, III, 528; Conk, Çanakkale Hatıraları, s. 149; Önder, s. 61.
ATASE, Kls. 1343, Dos. 4 , Fih. 5-27.
ATASE, Kls. 2208, Dos. 21, Fih. 5-4.
OHACR, s. 17; OHAM, sayı: 5, s. 112-113; Sarı; Özaydın, s. 166.
Takvim III, s. 123; Seçil Karal Akgün, Murat Uluğtekin, Hilâl-i Ahmer’den Kızılay’a, Ankara 2002, s. 201.
OHACR, s. 9-10; OHAM, sayı: 5, s. 112-113; Türkiye Kızılay Derneği 73 Yıllık Hayatı 1877-1949,
Ankara, 1950, s. 32.
ATASE, Kls. 2189, Dos. 41 , Fih.2-2; OHACR, s. 19.
OHACR, s. 19; Nil Sarı- Zuhal Özaydın, s. 166.
Nil Sarı- Zuhal Özaydın, s. 166.
OHAM, sayı, 5, s. 112-113.
OHACR, s. 21.
Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hanımlar Heyet-i Merkeziyesi Tarafından Tertib Edilen Takvim II, 1332, s. 20.
Lokman Erdemir' e Teşekkür Ederim
Bu Yazı 14967 kere okunmuştur.
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
Sitede yayınlanan her türlü yazı, haber, resim, şiir, müzik ve videonun izinsiz kullanılması, yayınlanması yasaktır.
|
|
|
|
|
 |
